Thiếu máu bất sản: Triệu chứng, nguyên nhân và cách điều trị
Thiếu máu bất sản là một rối loạn máu hiếm gặp nhưng nghiêm trọng. Nó xảy ra khi có thứ gì đó làm hỏng tủy xương của bạn khiến nó không thể tạo ra đủ tế bào máu và tiểu cầu mới. Nếu không được điều trị, thiếu máu bất sản là một tình trạng đe dọa tính mạng.
Khái niệm "ung thư máu bất sản" có thể gây nhầm lẫn. Thực tế, không có một bệnh lý cụ thể nào tên là "ung thư máu bất sản". Có hai tình trạng riêng biệt cần được phân biệt rõ ràng:
* Thiếu máu bất sản (Aplastic Anemia): Đây là một rối loạn máu hiếm gặp và nghiêm trọng, xảy ra khi tủy xương bị tổn thương và không thể sản xuất đủ các tế bào máu mới (hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu). Tủy xương là nơi sản xuất ra các tế bào máu. Khi bị thiếu máu bất sản, tủy xương không thể tạo thêm tế bào máu, dẫn đến tình trạng thiếu máu toàn bộ các dòng tế bào. Thiếu máu bất sản không phải là ung thư máu, mà là một tình trạng suy giảm chức năng tủy xương. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, thiếu máu bất sản có thể tiến triển thành ung thư máu (bệnh bạch cầu cấp dòng tủy) hoặc các loại ung thư khác.
* Ung thư máu (Bệnh bạch cầu - Leukemia): Đây là một loại ung thư ảnh hưởng đến các tế bào máu và tủy xương. Trong bệnh bạch cầu, các tế bào máu bất thường (thường là bạch cầu) được sản xuất quá mức và không hoạt động đúng chức năng. Những tế bào ung thư này phát triển nhanh chóng và lấn át các tế bào máu khỏe mạnh trong tủy xương, làm giảm khả năng sản xuất hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu bình thường.
Dấu hiệu nhận biết
Các triệu chứng của thiếu máu bất sản và ung thư máu có thể khá tương đồng do đều ảnh hưởng đến khả năng sản xuất tế bào máu. Bạn cần đi khám bác sĩ để được chẩn đoán chính xác nếu có các dấu hiệu sau:
Thiếu máu bất sản
Các triệu chứng thường diễn biến âm thầm, kéo dài:
* Do thiếu hồng cầu: Mệt mỏi kéo dài, xanh xao, khó thở, chóng mặt, đau đầu, tim đập nhanh.
* Do thiếu tiểu cầu: Dễ bầm tím, xuất hiện các chấm đỏ nhỏ li ti dưới da (xuất huyết dưới da), chảy máu cam, chảy máu chân răng khó cầm, chảy máu kinh nguyệt nhiều bất thường.
* Do thiếu bạch cầu: Dễ bị nhiễm trùng, sốt thường xuyên, nhiễm trùng dai dẳng và khó điều trị.
Ung thư máu
Các dấu hiệu ung thư máu cũng liên quan đến sự suy giảm các tế bào máu bình thường và sự phát triển quá mức của tế bào ung thư:
* Mệt mỏi kéo dài, xanh xao: Do thiếu hồng cầu.
* Sốt, nhiễm trùng tái diễn: Do suy giảm bạch cầu.
* Dễ bầm tím, chảy máu: Do giảm tiểu cầu.
* Đau xương hoặc khớp: Do sự tích tụ của các tế bào ung thư trong tủy xương.
* Sưng hạch bạch huyết: Hạch ở cổ, nách, bẹn sưng to nhưng không đau.
* Sưng gan, lách to: Do các tế bào ung thư tích tụ.
* Sút cân không rõ nguyên nhân: Kèm theo đổ mồ hôi ban đêm, chán ăn.
Nguyên nhân
Nguyên nhân gây ra thiếu máu bất sản và ung thư máu chưa được xác định rõ ràng, nhưng có một số yếu tố nguy cơ:
Thiếu máu bất sản
* Mắc phải: Thường do bệnh tự miễn (hệ miễn dịch tấn công tủy xương), tiếp xúc với hóa chất độc hại (benzen, thuốc trừ sâu), xạ trị/hóa trị, một số loại virus (viêm gan, Epstein-Barr), hoặc một số loại thuốc.
* Di truyền (bẩm sinh): Phổ biến nhất ở trẻ em và người trưởng thành trẻ tuổi, có thể do khiếm khuyết gen (ví dụ: thiếu máu Fanconi).
Ung thư máu
* Di truyền: Có tiền sử gia đình mắc bệnh bạch cầu hoặc các hội chứng di truyền nhất định (ví dụ: hội chứng Down, hội chứng Li-Fraumeni).
* Tiếp xúc với bức xạ hoặc hóa chất độc hại: Như benzen, thuốc trừ sâu.
* Tiền sử hóa trị hoặc xạ trị: Để điều trị các loại ung thư khác.
* Hút thuốc lá.
* Một số bệnh lý về máu: Như hội chứng rối loạn sinh tủy.
Chẩn đoán và Điều trị
Để chẩn đoán chính xác tình trạng, bác sĩ sẽ thực hiện các xét nghiệm máu (công thức máu toàn phần, phết máu ngoại vi) và đặc biệt là sinh thiết tủy xương. Sinh thiết tủy xương là xét nghiệm quan trọng nhất để phân biệt thiếu máu bất sản và ung thư máu, cũng như xác định loại bệnh cụ thể.
Điều trị thiếu máu bất sản
* Ghép tủy xương (Ghép tế bào gốc tạo máu): Đây là phương pháp điều trị hiệu quả nhất, đặc biệt đối với bệnh nhân trẻ và có người cho tủy tương thích.
* Thuốc ức chế miễn dịch: Để ngăn hệ miễn dịch tấn công tủy xương.
* Thuốc kích thích tủy xương: Giúp tủy xương sản xuất tế bào máu.
* Truyền máu: Để bổ sung hồng cầu hoặc tiểu cầu tạm thời, giúp giảm triệu chứng.
Điều trị ung thư máu
Tùy thuộc vào loại ung thư máu (cấp tính hay mãn tính, dòng tủy hay dòng lympho), giai đoạn bệnh và tình trạng sức khỏe của bệnh nhân, các phương pháp điều trị có thể bao gồm:
* Hóa trị: Sử dụng thuốc để tiêu diệt tế bào ung thư.
* Xạ trị: Sử dụng tia X năng lượng cao để tiêu diệt tế bào ung thư.
* Ghép tủy xương (Ghép tế bào gốc tạo máu): Thay thế tủy xương bị bệnh bằng tủy xương khỏe mạnh.
* Liệu pháp nhắm trúng đích: Sử dụng thuốc tấn công các mục tiêu cụ thể trên tế bào ung thư.
* Liệu pháp miễn dịch: Kích thích hệ miễn dịch của cơ thể chống lại tế bào ung thư.
Tiên lượng
Tiên lượng của cả thiếu máu bất sản và ung thư máu phụ thuộc vào nhiều yếu tố như loại bệnh, giai đoạn bệnh, tuổi tác, sức khỏe tổng thể của bệnh nhân và đáp ứng với điều trị.
* Thiếu máu bất sản: Nếu không được điều trị, thiếu máu bất sản nặng là một tình trạng đe dọa tính mạng. Tuy nhiên, với các phương pháp điều trị hiện đại như ghép tủy xương, nhiều bệnh nhân có thể phục hồi và sống khỏe mạnh.
* Ung thư máu: Tiên lượng rất khác nhau tùy loại. Một số loại ung thư máu cấp tính tiến triển rất nhanh và có tiên lượng xấu nếu không được điều trị kịp thời. Trong khi đó, một số loại ung thư máu mãn tính có thể được kiểm soát trong nhiều năm.
Nếu bạn hoặc người thân có bất kỳ dấu hiệu nghi ngờ nào, hãy đi khám bác sĩ chuyên khoa huyết học càng sớm càng tốt để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Xem thêm : Thuốc trị ung thư
==>> Thuốc điều trị ung thư tuyến tiền liệt Xtandi 40mg hộp 112 viên
